Aanmelden nieuwsbrief
Inhoud winkelwagen
Programma orgelconcert Bolsward 24 december 2021
Orgelconcert
Bolsward, Martinikerk
Albertus Anthoni Hinsz-orgel (1781)
Dit concert is niet te bezoeken, maar online te beleven via
het YouTube-kanaal van Minne Veldman
- Jan Zwart (1877-1937)
Bewerking van bekende Kerstmelodieën voor Orgel
* "Eere zij God"
* "Stille Nacht"
* "'t Was nacht in Bethl'hems dreven"
* "Komt allen tezamen"
(Suite Kerstfeest No. 1 & Suite Kerstfeest No. 2) - Vidas Pinkevicius (1976)
Trio
"O Lord, How Shall I Meet You"
("Wie soll ich dich empfangen") - Claude-Bénigne Balbastre (1727-1799)
"Quand Jesus naquit à Noël"
(Première Suitte de Noëls, 6ème Noël) - Alexandre Guilmant (1837-1911)
Offertoire sur deux Noëls en si bémol majeur
* "Bel astre que j'adore"
* "Adeste fideles"
(Pièces dans différents styles, 5ème livraison, opus 19) - César Franck (1822-1890)
Grand Choeur - Sortie pour Noël
sur "À minuit fut fait un réveil"
et le Noël Suisse "Il est un petit l'ange" - Harm Hoeve (1964)
Koraal met Variaties
"Ding Dong! Merrily on High" - Dick Sanderman (1956)
Pastorale on
"Away in a Manger" - Denis Bédard (1950)
Variations sur
"In Dulci Jubilo" - Herbert Sumsion (1899-1995)
Prelude on
"The Holly and the Ivy" - John Rutter (1945)
Prelude on
"God Rest You Merry, Gentlemen" - Minne Veldman (1980)
Fantasie-Toccata
"Hoor, de eng'len zingen d' eer"
Mijn laatste kerstconcert van dit jaar komt uit Bolsward! Op kerstavond, vrijdag 24 december 2021, kunt u vanaf 20.00 uur genieten van het prachtige en geliefde Hinsz-orgel uit 1781 in de Martinikerk met haar fenomenale akoestiek.
Hoe kun je beter in de kerstsfeer komen dan met de beroemde kerstsuites van Jan Zwart? Ik open mijn concert in Bolsward daarom met twee delen uit de eerste én twee delen uit de tweede kerstsuite. Na het feestelijke "Eere zij God" en het geliefde "Stille Nacht" klinkt de Pastorale "De Herders", waarin de mooie melodie van "'t Was nacht in Bethl'hems dreven" kunstig verweven wordt met die van "Stille nacht" en "Vom Himmel hoch" (bij ons bekend als "Vanuit de hemel daald' ik neer" of "Dit is de dag die God ons schenkt"). Als laatste horen we het stralende en bruisende Preludium over "Komt allen tezamen". Kerstfeest in optima forma!
Een van de actiefste organisten op YouTube is Vidas Pinkevicius uit Vilnius (Litouwen), met zijn YouTube-kanaal "Secrets of Organ Playing". Waar in Nederland kerkdeuren gesloten werden voor publiek, gingen er wereldwijd onverwachte deuren open. Zo ontdekten we in Litouwen en in Nederland elkaars online-orgelconcerten. Vidas bestelde vorig jaar mijn bladmuziek en vertelde dat hij door mijn concerten de schoonheid ontdekte van de Nederlandse muziek van voornamelijk Jan Zwart. Hij heeft op zijn YouTube-kanaal inmiddels een aantal video's gepubliceerd met muziek van Jan Zwart en ook van mij. En nu is het mij een eer om een van zijn composities te spelen op mijn kerstconcert in Bolsward. Ik speel zijn Trio over "O Lord, How Shall I Meet You", oorspronkelijk het Duitse adventslied "Wie soll ich dich empfangen" (in Nederland bekend als "Hoe zal ik U ontvangen"). Dit trio lijkt zo weggelopen te zijn uit de zes Schübler-Choräle van Bach. Het doet sterk denken aan Bachs "Wachet auf, ruft uns die Stimme", al is het ook sterk verwant aan het werk van Bachs leerling Johann Ludwig Krebs.
Vorige week speelde ik in Den Haag een aantal variaties van Harm Hoeve in de 18e eeuwse Franse stijl van Claude-Bénigne Balbastre. In Bolsward horen we nu een origineel variatiewerk van deze Franse componist. Het gaat om het zesde kerstlied (sixième Noël) uit zijn Première Suitte de Noëls (eerste kerstsuite): "Quand Jesus naquit à Noël" (Toen Jezus met Kerst geboren werd). Ook bij ons in Nederland is deze melodie heel bekend: "Midden in de winternacht".
We blijven nog even in Frankrijk, maar nu in de 19e eeuw, de mij zo dierbare Franse romantiek! In het vijfde deel (5ème livraison) van zijn omvangrijke Pièces dans différents styles (stukken in verschillende stijlen), opus 19, publiceerde Alexandre Guilmant een prachtige Offertoire sur deux Noëls. Offertoire of Offertorium komt van het Latijnse Offerre (aanbieden). Wij herkennen het Nederlandse woord offer en denken daarbij aan de collecte. Het offertorium heeft in de mis een vaste plaats bij de voorbereiding van de eucharistieviering, waarin de priester de gaven van brood en wijn bereidt. Hierbij wordt vaak het Proprium Missae gezongen, dat ook Offertorium of Offertoire wordt genoemd. Dit gezang wordt in Frankrijk vaak vervangen door orgelspel, waarvoor talloze organisten/componisten hun Offertoires schreven. Dit Offertoire van Guilmant gaat over twee kerstliederen (deux Noëls): "Bel astre que j'adore" en "Adeste fideles" (Komt allen tezamen).
Ook César Franck schreef de nodige kerstmuziek. Van hem speel ik een uitbundig Grand Choeur/Sortie pour Noël over een Frans en een Zwitsers kerstlied: "À minuit fut fait un réveil" en "Il est un petit l'ange".
Organist Harm Hoeve publiceerde deze maand een nieuwe solo-cd met eigen koraalbewerkingen over kerstliederen, gespeeld op het orgel van de Bovenkerk te Kampen. De gespeelde bewerkingen werden ook uitgegeven in vijf bundels bladmuziek. Uit een van deze bundels speel ik een Koraal met Variaties over het vrolijke Engelse kerstlied "Ding Dong! Merrily on High". Harm Hoeve schrijft geen noot te veel. Met bescheiden middelen bereikt hij een optimaal effect, met soms hele leuke vondsten. Leuk om te spelen en mooi om te luisteren. Aangename muziek in een echte kerstsfeer.
Dick Sanderman is een van Nederlands productiefste componisten van orgelmuziek, vooral gericht en op en bijzonder bruikbaar voor de kerkorganist. Het lijkt wel of hij het allemaal zo uit de mouw schudt. Talloze psalm- en liedbewerkingen werden inmiddels uitgegeven. Vroeger schreef hij vooral in barokstijl, maar de laatste jaren legt hij zich ook met veel succes toe op romantisch repertoire, vooral geïnspireerd door de Engelse stijl en traditie. Vorig jaar werd hij voor het eerst door een Amerikaanse uitgever (Lorenz Publishing) uitgenodigd om een set arrangementen te schrijven van bekende kerstliederen. Uit deze bundel komt zijn Pastorale over de bekende hymne Cradle Song, "Away in a Manger", een rustige, sfeervolle compositie met prachtige harmonieën.
Nog zo'n ongekend productieve hedendaagse componist is de Canadees Denis Bédard. Van hem speel ik op dit kerstconcert zijn Variations sur "In Dulci Jubilo". Een heel oud kerstlied, het stamt al uit de 14e eeuw, waarschijnlijk ontstaan in het jaar 1328. De tekst wordt toegeschreven aan de Duitse dichter Heinrich Seuse. Kenmerkend voor dit lied is de afwisseling van Latijn en middeleeuws Duits. Uit vijftiende eeuwse handschriften zijn ook Nederlands-Latijnse varianten bekend. De Latijnse titel betekent "In zoete vreugde".
In dulci jubilo / Nun singet und seid froh! / Unsers Herzens Wonne / Liegt in praessipio, / Und leuchtet wie die Sonne / Matris in gremio, / Alpha es et O!
Vertaald: In zoete vreugde / Zing nu en wees blij! / De vreugde van ons hart / ligt in de kribbe / en straalt als de zon / in moeders schoot, / U bent Alfa en Omega (het begin en het einde).
Bédard schreef, zoals we dat van hem gewend zijn, een aantal effectvolle variaties over deze prachtige melodie die de eeuwen door al vele componisten inspireerde. Zijn stijl is geënt op de Franse romantiek, maar voorzien van een duidelijke eigen touch, vaak voorzien van mooie, originele, gekruide akkoorden.
De Engelse kerstmuziek spreekt ook tot de verbeelding. Wie kent niet de beroemde Festivals of Lessons and Carols en de fantastische koormuziek van The Choir of King's College uit Cambridge? Luister hier maar eens naar de onvoorstelbaar goede nieuwste kerst-CD van dit geweldige koor...
Tijdens dit kerstconcert in Bolsward speel ik twee Engelse Christmas Carols in orgelbewerkingen van Engelse componisten. Van Herbert Sumsion (1899-1995) een Prelude on "The Holly and the Ivy" (de hulst en de klimop) en van John Rutter (1945) een feestelijk Prelude on "God Rest You Merry, Gentlemen".
Ik besluit mijn concert weer met eigen werk: een Fantasie-Toccata over "Hoor, de eng'len zingen d' eer". Dit prachtige lied - met de geweldige melodie van Felix Mendelssohn Bartholdy - is voor mij persoonlijk het hoogtepunt in het omvangrijke kerstrepertoire. Deze bewerking schreef ik een paar jaar geleden voor mijn eerste kerstoptreden in de Nieuwe Kerk te Katwijk.
