Recensie orgel-cd's Minne Veldman in De Orgelvriend

In maandblad De Orgelvriend van december 2009 schreef André Kruijf een recensie over de nieuwste 2 orgel-cd's van Minne Veldman, die in oktober 2008 zijn verschenen.

Van Minne Veldman verschenen twee cd's die qua opzet van elkaar verschillen maar naast dezelfde organist nóg een gemeenschappelijke deler hebben: het Rudolf Knol-orgel in de Grote Kerk te Hasselt. Het eerste schijfje waarvoor Veldman behalve richting Hasselt ook nog naar Kampen en Amersfoort toog, bevat behalve eigen liedbewerkingen ook een aantal koraalcomposities in de traditie die we als 'Hollands-romantisch' kennen. De tweede uitgave is in zijn geheel in Hasselt opgenomen en bevat een literatuurprogramma. Het is een verademing om naast alle andere Hasselt-uitgaven eens een programma zonder improvisaties en koraalfantasieën te kunnen beluisteren.
Het feestelijke Praeludium en de bijbehorende Fuga in G van de orgelgrootmeester pur sang doen het goed als 'intrada'. Over tempi bij Bach zijn al veel tongen en pennen in beweging gekomen en dat zal wel altijd zo blijven. Hoe dan ook, de aanpak van Veldman weet te bekoren omdat hij zich geen extremiteiten veroorlooft. Het resultaat is een stijlvolle Bach, een aangename middenweg tussen voortvarendheid en statigheid. Een insteek die recht doet aan de grandeur die deze compositie eigen is. Böhms partita is na de stralende programma-introductie niet alleen een welkom rustpunt, de variatiereeks verschaft Veldman tegelijk de gelegenheid om de verschillende klankcombinaties van het Knol-orgel met verve te etaleren. De acht minuten zijn om voordat je er erg in hebt, wat een kleurenrijkdom bezit dat orgel toch!
Daarmee is het eerste deel van het programma ten einde en verplaatsen organist en orgel zich naar (laat)romantische Duitse en Franse muzikale oorden. Hoewel het orgel voor dit repertoire de akoestische omstandigheden mee heeft en de vertolking accuraat en enthousiast is, overtuigt het geheel niet helemaal. Het orgel loochent zijn inborst nu eenmaal niet; bij een trio als dat van Richter springt dat niet in het vizier, maar bij de grotere werken spreekt de Knol toch met een vreemd accent. Dubois' In Paradisum klinkt dan opeens toch wel wat al te nuchter Hollands. In Hasselt mis je de gewenste klankkleuren, kun je niet beschikken over die typische registers, verlang je een andere vorm van sonoriteit, zit je met twee manualen etc. Graag had ik in het cd-boekje gelezen waarom de organist ervoor koos om dit repertoire toch op dit instrument uit te voeren. Vooral ook omdat hij in zijn begeleidend schrijven refereert aan Cavaillé-Coll en een orkestrale orgelklank. Een kort citaat: "Als we kijken naar de Franse orgelmuziek in de negentiende eeuw, dan valt meteen op hoe nauw de orgelcompositie is verweven met de orgelbouw". Heldere taal, maar het versterkt wat mij betreft wel de waarom-vraag. Er zijn best legitieme redenen te bedenken om werken op een voor dat repertoire wezensvreemd instrument uit te voeren. Je zou kunnen denken aan les- en oefensituaties of, bij voldoende 'vertaalruimte', een concert. Zeker in het geval van een cd, die een blijvend karakter heeft, zou ik persoonlijk wat strenger omgaan met de muziekkeuze. Met name als de vertaalmarges niet zo groot zijn en je gehoord hebt hoe overtuigend andere muziek (in dit geval Bach en Böhm) kan klinken, liggen andere keuzes meer voor de hand. Vergeet daarnaast niet dat er een groot aantal cd-uitgaven op de markt is waarbij hetzelfde genre op passende(r) instrumenten wordt uitgevoerd.
Bij herhaaldelijk luisteren naar deze cd groeide bij mij de wens naar een programma met meer muziek uit de barok. Want zowel Veldman als Knol kunnen daarmee goed uit de (handen) en voeten!

- - -

MINNE VELDMAN SPEELT KORAALBEWERKINGEN OP DE ORGELS VAN DE SINT NICOLAAS- of BOVENKERK TE KAMPEN, DE GROTE of ST. JORISKERK TE AMERSFOORT EN DE GROTE of STEPHANUSKERK TE HASSELT

Kampen:
1 Rutger van Mazijk: Preludium psalm 100;
2 Minne Veldman: Variaties over het Zondagsschoollied
“Eenmaal mochten kind’ren rondom Jezus staan”;
3 Feike Asma: Fantasie Psalm 72 vers 10;

Amersfoort:
4 Minne Veldman: Variaties psalm 128 vers 1;
5 Minne Veldman: Trio en Koraal “O grote God die liefde zijt”;
6 Bert Kruis: Koraalvariaties, Finale en Koraal Psalm 136;
7 Minne Veldman: Fantasie-Toccata “Ere zij aan God, de Vader”;

Hasselt:
8 Minne Veldman: Fantasie Psalm 85 vers 3;
9 Minne Veldman: Trio, Toccata en Koraal psalm 86 vers 6;
10 Willem Hendrik Zwart: Meditatie “O Heer die onze Vader zijt”;
11 Jan Zwart: Toccata Psalm 146;
12 Minne Veldman: Koraalfinale “God is getrouw, Zijn plannen falen niet”;
STH Records Nijkerk, STH CD 1408182, speelduur 75’29”

- - -

MINNE VELDMAN SPEELT DUITSE EN FRANSE ORGELWERKEN OP HET ORGEL VAN DE GROTE of STEPHANUSKERK TE HASSELT (Ov.)

1 J.S. Bach (1685-1750): Praeludium in G, BWV 541;
2 J.S. Bach (1685-1750): Fuga in G, BWV 541;
3 Georg Böhm (1661-1733): Choralpartita “Wer nun den lieben Gott lässt walten”;
4 Camillo Schumann (1872-1946): Sonate 3 in c, opus 29, allegro ma non tropo;
5 Camillo Schumann (1872-1946): Sonate 3 in c, opus 29, un poco adagio cantabile;
6 Camillo Schumann (1872-1946): Sonate 3 in c, opus 29, introduction und fuge;
7 Ernst Friedrich Richter (1808-1879): Trio “Jesu, meine Freude”;
8 Louis James Alfred Lefébure-Wély (1817-1869): Sortie;
9 Camille Saint-Saëns (1835-1921): Marche Héroïque, opus 34;
10 Charles-Marie Widor (1844-1937): Scherzo “La Chasse” uit Symphonie 2, opus 13.2;
11 Théodore Dubois (1837-1924): In Paradisum;
12 César Franck (1822-1890): Final, opus 21;
STH Records Nijkerk, STH CD 1408402, speelduur 75’00”

Recensies