Recensie: orgelconcert Bovenkerk Kampen 27 oktober 2012

In De Stentor schreef Lex Gunnink een recensie van een orgelconcert door Minne Veldman.

Locatie: Bovenkerk Kampen
Datum: zaterdag 27 oktober 2012
Bezoekers: 197
Programma: avondvullend

Orgel leent zich niet voor 'leuk doen'
door Lex Gunnink

De Bovenkerk oefent een grote aantrekkingskracht uit op organisten uit de populair-romantische hoek: organisten voor wie Feike Asma en Willem Hendrik Zwart de grote namen uit het verleden zijn. Afgelopen zaterdag was het de beurt aan Minne Veldman, die zijn muzikale credo prijsgaf met Jan Zwarts Fantasie over 'Een vaste Burg'. Veldman speelde het krachtig en levendig, zijn uitvoering riep zelfs herinneringen op aan de roemruchte plaatopname van dit werk door Ewald Kooiman.

Veldman klonk vervolgens fijnzinnig in een orgelbewerking van de Sinfonia uit Bachcantate 106, hoewel de essentie van Bachs origineel in deze bewerking was weggeretoucheerd; het dissonant tegen elkaar 'aanschuren' van twee blokfluiten.

In een koraalfantasie van Feike Asma klonk eerst een fraai trio, door Veldman ragfijn gespeeld; gevolgd door een canonisch opgezette koraalzetting.

Veel romantisch georiënteerde organisten laten in Kampen het koororgel links liggen, maar Veldman gelukkig niet. Desondanks zijn de Variaties op de melodie van 'Happy Birthday to you' van Peter Heidrich een toonbeeld van nogal simplistische lolbroekerij op orgel, een vervelend stuk zonder diepgang. Een orgel leent zich nou eenmaal niet voor 'leuk doen'.

De koraalfantasie van Veldman zelf over 'Wat de toekomst brengen moge' was een raszuivere stijlkopie naar Feike Asma. In dit werk bracht hij een sprankelende toccatine hier en een leuke doedelzakimitatie daar, maar sloeg ondertussen de plank volkomen mis: Jacqueline van der Waals schreef dit lied met de dood voor ogen, iets wat Veldman zich blijkbaar niet gerealiseerd heeft.

Op het hoofdorgel klonk een drieluik uit de Franse romantiek. Hierin betoonde Veldman zich een speler die zowel qua techniek als qua interpretatie zijn mannetje staat.

Tot slot de koraalfinale met opnieuw eigen werk van Veldman. En wederom veel toccatawerk met de bijbehorende virtuositeit, onvermijdelijk uitlopend op het volgrepig bespeelde tutti van het orgel.

Het zou Minne Veldman sieren als hij zichzelf minder in de etalage zou zetten en zich meer dienstbaar zou maken aan de muziek, vooral die van componisten die ertoe doen: dat zou zijn concerten interessanter maken.

Foto's: Jan de Rooij

Op Facebook kwamen veel reacties op deze recensie, vooral kritiek op wat een slechte/negatieve recensie zou zijn. Dat vroeg om een reactie:

Nog even ongeacht de inhoud, ben ik blij met deze recensie. Het is mooi dat een krant aandacht geeft aan orgelconcerten. En dat het mijn concert betreft, vind ik helemaal geweldig.

Dan inhoudelijk.
Laten we eerlijk zijn: vergeleken worden met Ewald Kooiman en Feike Asma is geen schande! Krachtig en levendig (Zwart) en fijnzinnig (Bach) zie ik als complimenten. De kritiek op het Bach-arrangement vind ik terecht, maar ik heb op dit moment geen betere ter beschikking.

Walond en Paine worden helaas niet besproken. Daar heb ik nog zo m'n best op gedaan.

Ragfijn (Asma) is ook verre van negatief. Wil LG zeggen dat de rest van de fantasie niet meer is dan slechts een canonisch opgezette koraalzetting? Beetje flauw.

Veldman laat het koororgel gelukkig niet links liggen. Positief!

Peter Heidrichs Happy-Birthday-Variationen: 'toonbeeld van nogal simplistische lolbroekerij op orgel, een vervelend stuk zonder diepgang'. Dat mag je vinden. Het was slechts één van de elf onderdelen. Jammer dat juist dit de kop bepaalt (al is dat mogelijk niet de verantwoordelijkheid van LG). Ik vind het persoonlijk méér dan deze omschrijving. De variaties zitten prima in elkaar en slagen er uitstekend in de sfeer van genoemde stijlen weer te geven. Knap! Inderdaad niet al te veel diepgang. Lekker onbekommerd. Gewoon ‘leuk doen’ op een orgel. Mag dat ook een keer, zo eventjes tussendoor? Ik vond het een leuke felicitatie voor Frouk Alice Weijs, die de dag tevoren jarig was. En ik vond het helemaal geslaagd toen ik het glunderende gezicht zag van dat jonge meisje dat juist op haar verjaardag naar mijn orgelconcert gekomen was met haar moeder! (Er was trouwens veel jong publiek, iets waar ik heel blij mee ben). Ik heb verschillende video-opnamen van dit stukkie: nog even geduld, dan kan een ieder zelf oordelen of een orgel zich al dan niet leent voor ‘leuk doen’. Ik vind van wel! En volgens mij vond mijn publiek dat in grote meerderheid ook.

Dat mijn ‘Wat de toekomst brengen moge’ een ‘raszuivere stijlkopie naar Feike Asma’ zou zijn (wat ik op zich als positief beschouw), is feitelijk onjuist. Het imiteren van een doedelzak was Asma volgens mij vreemd en ook de door mij gehanteerde toccatavorm komt in het oeuvre van Asma niet voor. De toccatine wordt sprankelend en de doedelzakimitatie leuk genoemd! Da's mooi.
Bij dit stuk komt wel een groot verschil in opvatting tussen LG en mij naar voren. Natuurlijk heb ik mij gerealiseerd onder welke omstandigheden en met welke gedachten en bedoelingen dit lied geschreven is. Blijkbaar is zijn opvatting dat elke uitvoering in die oorsprong moet zijn ingekaderd. Dat is niet mijn opvatting. Dit lied heeft al vele jaren voor heel veel mensen een bredere betekenis gekregen en wordt vaak ook ervaren als blij bemoedigend en graag gezongen en gespeeld bij zeer feestelijke gelegenheden. De aanzet voor dit stuk is dan ook ontstaan tijdens een huwelijksdienst.

De drie Franse werken worden ronduit enthousiast beoordeeld. De koraalfinale is een beetje simplistisch omschreven. Natuurlijk sluit ik mijn koraalfinale af met wat hij omschrijft (ik vind dat heerlijk), maar dit stuk had echt nog wel méér dan dat.

Ik moet mezelf minder in de etalage zetten… Met mijn toegift (waar het publiek voor mijn gevoel om vroeg) heb ik willen aangeven dat het mij daar juist niet om te doen is. Meer dienstbaar maken aan de muziek… Ik denk dat hij bedoelt: aan de componist. Dat is volgens mij zijn opvatting, net als van vele anderen, en dat is prima. Mijn opvatting is anders. Ik maak mijzelf, het orgel, maar ook de componist dienstbaar aan de muziek. En daardoor kom ik tot andere keuzes in repertoire, registratie en interpretatie dan anderen. En volgens mij maakt dat het juist boeiend. Er zijn veel organisten die heel correct spelen volgens de gangbare interpretatie van wat de lang geleden heengegane componist oorspronkelijk zou hebben bedoeld. Wie daar van houdt, heeft ruimschoots kans daar live van te genieten. Ik kies voor een iets andere aanpak (hoewel ik bijvoorbeeld barokmuziek zelden verromantiseer!). Ook het concept van mijn orgelconcert (met avondvullend programma) is niet alledaags. En de PR (in die zin móét ik mijzelf wel in de etalage zetten) was ook niet alledaags, vooral met dank aan Mark van Rijn! Op den duur misschien wat vervelend (sorry mensen!), maar het heeft alles bij elkaar wel geresulteerd in een concert met 197 bezoekers en veel enthousiaste reacties. En daar ben ik heel dankbaar voor en, ik zeg het maar eerlijk, ook bijzonder trots op.

Lex Gunnink, hartelijk dank voor je recensie!

Minne Veldman
29 oktober 2012

Recensies