Online-orgelconcert 7 januari 2022 in Grote Kerk Harderwijk

Kijk en luister op vrijdagavond 7 januari 2022 vanaf 20.00 uur naar het 67e online-orgelconcert van Minne Veldman op het Bätz-orgel (1826) in de Grote Kerk te Harderwijk.

Klik hier voor het programma.

Klik hier voor de digitale collecte.

Click here to donate from other countries (PayPal).

We beginnen het nieuwe jaar met een online-orgelconcert vanuit de Grote of Onze Lieve Vrouwekerk te Harderwijk. Zoals te doen gebruikelijk op de vrijdagavond (7 januari 2022) om 20.00 uur. De kerk is een lust voor het oog (o.a. door de prachtig beschilderde gewelven) én voor het oor (want: een fabelachtig mooie akoestiek). En deze kerk heeft ook een prachtig orgel: gebouwd door de Gebr. Bätz in 1826. Een zeer karaktervol instrument! Dit eerste online-orgelconcert van 2022 betreft een opname van het concert dat ik in deze kerk gaf (met publiek) op donderdag 23 september 2021.

Een mooie psalm voor het begin van een nieuw jaar is Psalm 121. Ik open dit concert met een bewerking over deze psalm van Willem Hendrik Zwart. Hij was in leven 40 jaar lang organist van de Bovenkerk in Kampen en het is dit jaar (op 29 mei) 25 jaar geleden dat hij overleed. Na deze 'nieuwjaarspsalm' speel ik nog een koraalbewerking van hem, namelijk de sfeervolle Meditatie over "O Heer die onze Vader zijt". De zachte klanken van dit werk klinken geweldig mooi in Harderwijk!

Natuurlijk is ook Johann Sebastian Bach weer van de partij. De laatste twee concerten (Bolsward en Katwijk) heb ik geen Bach gespeeld. Dat gebeurt niet vaak. In Harderwijk op het programma: Praeludium et Fuga in g-moll, BWV 535. Wervelende muziek die goed tot klinken komt op het Bätz-orgel. Het orgel heeft een aangehangen pedaal, maar door gedeelde slepen (enkele registers kun je naast helemaal ook half uittrekken) zijn er wel wat mogelijkheden om een pedaalbezetting te suggereren. Met een beetje inventief registreren komt dat in dit Bachwerk zeer overtuigend uit de verf.

Bachs bekendste en beste leerling Johann Ludwig Krebs is aanwezig met een fraai koraalvoorspel over "Ach Gott, erhör mein Seufzen und Wehklagen". Seufzen is zuchten. In de muziek kennen we de term 'seufzer', het zogenaamde zuchtmotief, de dalende kleine secunde (halve toon). Die seufzer wordt door Krebs veelvuldig toegepast en dat zorgt gelijk voor de juiste, droevige, zuchtende sfeer. Een aangrijpend mooi koraal!

Felix Mendelssohn Bartholdy kennen we als orgelcomponist vooral van zijn zes Sonates (opus 65), een bepalend onderdeel van de orgelliteratuur. Daarnaast schreef hij nog meer, o.a. drie Präludien und Fugen (opus 37). Daarvan staat deze avond de eerste op het programma, die in c-moll. Deze muziek van Mendelssohn (gecomponeerd in 1843) past qua stijl perfect op dit orgel uit 1826.

Na dit Duitse blok, en vóór het Franse blok, staat in het hart van dit programma een liedbewerking van onze eigen Feike Asma over het oude lied "Boven de starren, daar zal het eens lichten". Over deze mooie melodie schreef hij een drietal variaties en een vrijer laatste deel. Van A tot Z heel kenmerkend Feike Asma!

Zoals gezegd volgt hierop een blok met drie werken uit de Frans romantische school. Allereerst van de Belgische componist Joseph Callaerts. We kennen hem vooral van zijn roemruchte Toccata (opus 29), maar hij heeft nog veel meer geschreven voor orgel. Zijn Pièces pour Orgue (stukken voor orgel) bestaat uit 2 series van elk 4 delen, opus 20-23 en opus 28-31. Uit het laatste deel (opus 31) komt het prachtige Scherzo dat gecomponeerd is in een A-B-A vorm: het rustige middendeel wordt geflankeerd door een zeer contrasterend en bruisend deel.

Van Alexandre Guilmant horen we een verstilde 'Mélodie - Romance sans paroles'. Sans paroles: zonder woorden. Dat doet denken aan de Lieder ohne Worte van Mendelssohn. Zo'n prachtige melodie horen we hier ook, eerst als koraal gepresenteerd met de Praestant 4' van het rugwerk (een octaaf lager gespeeld), vervolgens gespeeld met de Viola di Gamba en fraai omspeeld met de Roerfluit van het hoofdwerk. Dit prachtige kleinood komt uit het 12e deel (12ème livraison) van Guilmants uitgebreide serie met stukken in verschillende stijlen (Pièces dans différents styles), opus 45.

Albert Renaud was leerling van César Franck en Léon Delibes. Als organist was hij verbonden aan l'Église Saint-François-Xavier in Parijs en aan de kerk in Saint Germain-en-Laye, om zich daarna geheel aan het componeren te wijden. Behalve piano- en orkestwerken, een Messe Solennelle, een opera en balletmuziek, schreef hij een aantal orgelwerken, waaronder de Marche de la Cathédrale de Cologne en Deux Toccatas (twee toccata's, opus 108). De eerste van deze twee, Toccata en ré mineur, opgedragen aan Alexandre Guilmant, was een geliefd repertoirestuk van Jan Zwart en na hem Feike Asma. Het hoofdmotief, dat in de slotmaten in majeur in het pedaal terugkeert, lijkt ontleend aan het liedje "Ah, ça ira", dat in 1793 ontstond tijdens de mars van het opstandige volk van Parijs naar Versailles.

Ook dit concert sluit ik af met een eigen koraalfinale. Ditmaal mijn Fantasie-Toccata over Psalm 75 vers 1 "U alleen, U loven wij", uitgegeven in deel 9 van de bladmuziekserie Koraalbewerkingen, geschreven in 2009.

Video